مقاله بررسی گچبری و تاریخچه آن
| دسته بندی | فنی و مهندسی |
| بازدید ها | 4 |
| فرمت فایل | doc |
| حجم فایل | 729 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 13 |
مقاله بررسی گچبری و تاریخچه آن در 13 صفحه ورد قابل ویرایش
مقدمه
هنر گچبری از دیر باز درمعماری جهان و ایران وجود داشته و موجب زیبائی درون و بیرون بناها و ساختمانها شده است، و جلوه‌ائی دیگر به معماری داده است.
این هنر در هر گوشة جهان، متناسب با آداب و علائق و نیز فرهنگ در هر زمان سیروتکامل خاص خود را داشته و از بینش هنرمندان نیز متأثر شده است، اما یک عامل عمده که همواره تمام مسائل زندگی بشر و هنر او را تحت تأثیر گذاشته و به شکل‌گیری و تکامل آن جهت داده است، دین بوده است.
طبیعتاً در کشور ما ایران هم این عوامل تأثیرگذار بوده است، تمدن ایران باستان و دوره‌های مختلف تاریخی و حکومتی و بعد‌ها هم اسلام به عنوان دین مردم در این رهگذر موثر بوده‌اند.
در این مجال اندک ما در واقع نظری کوتاه به هنر گچبری می‌اندازیم.
گچبری و تاریخچه آن:
معماری ایران از شروع دوران آغاز تاریخی و دوران هخامنشی و سپس در دوران‌های اشکانی و ساسانی، به مسئله‌گچ و گچبری و گچ‌کاری توجه نموده و از آن به عنوان یک ماده سازنده و استوار بهرهگیری شده است، کما اینکه به عنوان ملاط جهت طاقها و جرز دیوارها از آن سود جسته‌اند.
پس از سپری شدن عصر حکومت پاتیان که خود در این زمینه دارای سبک و تمدن و هنر خاصی بوده و از روش‌های یونانی و یا هلنیستی نیز استفاده می‌کردند، ساسانیان به نوآوری و ابتکاراتی جدید در این زمینه دست زده و به این هنر با ویژگی‌های خاص خود توجه نموده و بزودی توانستند عواملی نوظهور، از جمله اشاعه و گسترش طاق و طاق‌سازی و در مراحل تکمیلی کاخ‌سازی را رونق دوباره‌ای بخشند که نمونة این کاخها معرف یک هنر خاص در یک عنصر خاص بوده و در پایان این عصر رونق بخش هنر‌های اسلامی و تأثیرگذاری بر آثار این عصرها گردید.
ساده‌ترین نمونة معماری عصر ساسانیان که بدون بکارگیری چوب و مصالح سنگ، جزآثار برجسته و ماندگاری است که از گچ و نی ساخته شده و نمونه ارزنده‌ای است از کاربرد گچ در ساخت بناء چهار طاقی‌نیا و نسا یا نیزار در نزدیکی کاشان است، که آتشکده‌ای در جوار چشمه‌ای مابین کاشان و دلیجان واقع شده است.
مشخصه‌های بارز چهار طاقی نیسار:
هنرمندان عصر ساسانی علاوه بر بهرهگیری از گچ به عنوان ملاط، در زمینه طرح‌اندازی گنبد نیز از این ماده بهره مؤثری گرفته‌اند، در سرطاقی‌های هلالی شکل نیز از گچ به مقدار فراوان استفاده، شده است، چهارطاقی نیسار یا نیزار در مجموع کاربرد سه‌گانة گچ را در عصر ساسانی و هنر گچبری آنان نشان میدهد:
1- به کارگیری گچ به عنوان ملاط
2- به کارگیری گچ برای زدن نیم قوس‌های زیر گنبد
3- به کارگیری گچ برای هلال‌های گچی
مراحل سه‌گانه فوق، پس از اندکی جهت شکوه بخشیدن به کاخ‌های عظیم به صورت طاقها، ایوان‌ها و گنبدهای سترگ به کارآمده متعاقباً در عصر پرشکوه اسلام در مساجد و مدارس و امامزاده‌های قدیمی وارد گردید و در هلالی چهار ایوانی‌ها، گنبدهای بلند عصر اسلامی و سردرهای باشکوه به صورت پوشش دیده می‌شود.
استادان گچ‌بر و هنرمندان چیره دست معمولاً برای برجای نهادن اندیشه خویش دربه کارگیری بهتر از گچ، معمولاً در درجة اول دو موضوع را مورد توجه و دقت نظر قرار می‌داده‌‌اند: (تصویر شماره 1)
- ابتدا محل گچبری یا به عبارتی محلی که باید تزئینات و استوکهای گچی در آن زده شود و دوم نحوة عرضة اثر گچبری و نمایش این هنر، تزئین این هنر، تزئین روی دیوار و ستونها در زمان ساسانیان تکامل یافته و در دوران اسلامی مورد تقلید واقع شد. هنرمندان در این دوران برای تنوع بخشیدن به تزئین آنها، فرمهای مختلف گچبری را برروی ستونها پیاده کرده و دربرخی موارد که قطر ستونها زیاد بوده و ظرافت درآن‌ها دیده نمی‌شود، با ایجاد نقوش عمودی و موازی، این نقیصه را برطرف و ضخامت را به نوعی ظرافت تبدیل می‌کرده‌اند و در همین راستا هنرمندان این فن تمایل داشته‌اند هم ردیف حجاری‌های عظیم هخامنشی از شاهکارهای عهد خود در آثار گچبری، آثار ارزنده‌ای را آشکار سازند، تا آنجا که در کاخ تیسفون 8 نوع و در کیش 40 نوع مختلف موتیف و عنصر تزئینی ایجاد کردند که رونق هنرمندان و تنوع‌طلبی آنها را نشان میدهد. گذشته از کاربرد گچ و گچبری برروی بنا می‌توانیم این هنر را به صورت مجسمة برجسته و نیم برجسته و یا مجسمه‌های تزئینی بیاییم که در عصر ساسانی به نهایت درجه ظرافت و تکامل خویش رسید، بویژه در زمینه تقوش انسانی و یا صورت سازی و شمایل‌سازی منع و آثار گچبری به همان نقوش هندسی و گیاهی و یا ترکیب و تلفیق نقشها با یکدیگر محدود گردید. (تصویر شماره 2)
·کار علمی:
کارگچبری به صورت خط و نوشته و یا کتیبه به شکل‌ها و روش‌های مختلفی انجام می‌شود، کار عملی که بنده انجام داده‌ام به این روش میباشد که ابتدا گچ را به صورت الک شده (گچ سفید) با مقداری ژیپس و چسب چوب که اندازة اینها بستگی به مقدار و کوچکی یا بزرگی کار متغییر میباشد مخلوط می‌کنیم و در قالبهایی که از قبل برای همین منظور آماده نموده‌ایم می‌ریزیم- قالبهای ما باید از کف صاف و کاملاً تختی برخوردار باشد تا پس از آنکه کار از قالب در‌آمد و آماده، انتقال طرح شد (در اینجا طرح ما نوشته است ولی از همین روش برای برش دادن شکل گلها و گاه حیوانات هم استفاده می‌شود.)
از سطحی صاف و صیقلی برخودار باشد، در ضمن هنگامی که گچ آماده خود راکه هنوز سفت نشده و حالت دوغ غلیظ را دارد می‌خواهیم در قالبهای خود بریزیم تا قالبی تخت و یکنواخت بدست بیاوریم ابتداء قالبهای خود را درحالت تراز قرار میدهیم و بعد گچ آماده را در داخل قالبها ریخته و به اندازه کاری که باید انجام بدهیم قالب‌گیری کرده و کار تخت و صاف را آماده می‌کنیم، نکته‌ای که در اینجا باید توجه داشت و از اهمیت هم برخوردار است، این است که ضخامت کارها در قالب باید همه یکسان و به یک اندازه باشد یا پس از اجرای کار چیدن نوشته‌ها در کنار هم کل کار از ارتفاع یکسان و یکنواختی برخوردار شود، پس از اینکه کار در درون قالبها به اصطلاح گرفت و سفت شد آنها را از قالب جدا می‌کنیم، و صبر می‌کنیم تا کار کاملاً خشک شود، وقتی کار تمام شد و آماده شد طرح یا نوشته خود را بر روی بلوک‌های آمادة گچی که تهیه کرده‌ایم انتقال میدهیم، پس از این مرحله نوبت به برش حروف و نوشته‌ها میرسد نوشته‌ها را در این مرحله با اره موئی همانند معرق چوب برش داده و پس از تمام شدن این مرحله کار ما شاید روی دیوار (که معمولاً چنین است) و یا حتی سقف مساجد و اماکن مقدس و یا نمازخانه‌ها و حتی دیوار مدارس و منازل اجرا شود و به این قسمت‌ها منتقل شود، کار انتقال و چسباندن نوشته‌ها برروی دیوار بوسیله چسب چوب و میخ انجام می‌شود و چنانچه کار و نوشته‌های ما از ضخامت و وزن بیشتری برخوردار باشد از رولپلاک و پیچ استفاده می‌کنیم مخصوصاً اگر این نوشته‌ها در سقف نصب بشوند، پس از این مرحله نوبت به رنگ زدن کار میرسد، برای رنگ زدن ما از کتیبه‌های قدیمی و بناهای تاریخی و رنگ‌آمیزی آنها استفاده می‌کنیم تا کارمان حالتی سنتی داشته باشد
جهت دریافت فایل مقاله بررسی گچبری و تاریخچه آن لطفا آن را خریداری نمایید